W lipcu 1971 roku w Opolnie-Zdroju, dawnej miejscowości uzdrowiskowej, graniczącej z odkrywką niesławnej Kopalni Węgla Brunatnego Turów, odbył się pionierski, pierwszy w historii sztuki polskiej ekologiczny plener artystyczny zatytułowany “Ziemia Zgorzelecka: Nauka w procesie ochrony naturalnego środowiska człowieka”. W wydarzeniu, które wpisywało się w niezwykle żywą w latach 60. i 70. tradycję plenerów artystycznych, wzięli udział najważniejsi polscy artyści i artystki, naukowcy oraz przedstawiciele społeczności lokalnej - mieszkańcy i mieszkanki Opolna-Zdroju, górnicy, dyrektorzy kopalni.
Organizatorzy na miejsce spotkania celowo wybrali Opolno-Zdrój - dawne uzdrowisko cierpiące z powodu sąsiedztwa kopalni i ogromnej elektrowni, położone w miejscu, w którym środowisko zostało w brutalny sposób przekształcone przez człowieka. Bezpośrednia bliskość industrialnego krajobrazu oraz program pleneru inspirowały artystki i artystów nie tylko do tworzenia ekologicznych w formie i treści wypowiedzi artystycznych, ale także długich dyskusji z zaproszonymi gośćmi - zarówno naukowcami, politykami jak i przedstawicielami kopalni - na temat zagrożeń wiążących się z dalszym rozwojem cywilizacji gatunku homo sapiens.
Latem 2021 roku, w okrągłą, 50. rocznicę historycznego pleneru, artystki, badaczki i aktywiści związani z Biurem Usług Postartystycznych odwiedzili Opolno-Zdrój by wraz z lokalną społecznością kontynuować procesy rozpoczęte w 1971 roku. W trakcie pleneru “Opolno 2071” poprzez działania artystyczne, edukacyjne, społeczne i integracyjne, prowadzili dyskusję na temat relacji człowieka ze środowiskiem oraz zmieniającej się roli i kształtu sztuki ekologicznej w XXI wieku, a także zabrali głos w publicznej debacie na temat kryzysu ekologicznego i klimatycznego oraz sprawiedliwej transformacji regionu.
Hasło „Opolno to przyszłość!”, które matronuje kolejnej edycji pleneru w Opolnie-Zdroju w 2022 roku pojawiło się na banerze niesionym przez uczestniczki i uczestników podczas uroczystej parady, która zwieńczyła „Opolno 2071”. Dziś sytuacja w Turowie jest zupełnie inna niż rok temu: gorący spór pomiędzy Polską a Czechami został pozornie rozwiązany a kopalnia i elektrownia nadal funkcjonują i wciąż wywierają negatywny wpływ na sytuację społeczną, polityczną, ekonomiczną i ekologiczną okolic. Ze względu na działalność kompleksu energetycznego region nie otrzyma pieniędzy z unijnego Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, a w związku z pełną rosyjską inwazją na Ukrainę i wykorzystywaniem przez Rosji paliw kopalnych jako broni w konflikcie, zmienia się społeczna ocena funkcjonowania odkrywki.
Czy w kontekście diametralnie pogarszającej się sytuacji środowiskowej i energetycznej, rosyjskiej inwazji oraz rozczarowującej polityki klimatycznej Polski i Unii Europejskiej, adaptacja i sprawiedliwa transformacja regionu są wciąż możliwe? Jaką rolę może odegrać w tym procesie i czego przy okazji może nauczyć się sztuka? Czy Opolno-Zdrój rzeczywiście może stać się laboratorium sprawiedliwej i ekologicznej przyszłości, tak jak wyobrażali to sobie artystki i artyści w 1971 roku? Między innymi na te pytania spróbują odpowiedzieć uczestniczki i uczestnicy pleneru “Opolno to przyszłość!”.
Plener “Opolno to przyszłość!” jest organizowany przez Biuro Usług Postartystycznych - interdyscyplinarną jednostkę, która wspiera działaniami twórczymi ruchy społeczne i polityczne w celu wzmocnienia ich przekazu za pomocą środków artystycznych - we współpracy z przedstawicielkami społeczności Opolna-Zdroju: panią sołtys Anną Wilczyńską i Stowarzyszeniem “Na Trójstyku”.
Wydarzenie FB: https://www.facebook.com/events/8103736602977286
